نکات کلیدی در بافت فرش
نکات کلیدی در بافت فرش
گرچه يك بافت معيوب ، ممكن است از جهات بسيار زيادي داراي مشكل باشد ، اما چند نكته كليدي وجود دارد كه اگر توسط بافنده رعايت شوند ، بافت فرش – حداقل – داراي كيفيت قابل قبول خواهد بود و اگر رعايت نشوند ، ممكن است لطمات غير قابل جبراني به فرش وارد شود .
۱- اساس انجام یک بافت خوب
اول : دار قالي سالم و بدون عيب
دوم : انجام چله كشي صحيح و يكدست مي باشد .
بنابراين ، چنانچه كيفيت موارد فوق ، براي شما قابل قبول ( يا دلچسب ) نبود ، تا زمان حل مشكل ، بهيچ عنوان بافت را شروع نكنيد .
براي بافندگان تازه كار و كم تجربه ، چله كشي كاري سخت و دشوار است همچنين ، با توجه به حساسيت فوق العاده چله كشي در حاصل كار ، بهتر است كار چله كشي را به افراد خبره و با تجربه واگذار كنيد .
۲- پود نازك :
پس از انتخاب دار مناسب و انجام چله كشي صحيح ، مهمترين عامل موفقيت در انجام يك بافت خوب ، اين است كه بافنده در كشيدن پود نازك ، به اندازه كافي ، مهارت داشته باشد . بنابراين – لطفا تا قبل از حصول اطمينان ، و تمرين كافي ، در اين مورد بهيچ وجه ، بافت را شروع نكنيد زيرا :
كيفيت بافت هر فرش بيشتر از هر چيز مربوط به كيفيت كشيدن پود نازك آن است
۳- كنترل دقيق ارتفاع فرش :
بطور مرتب ( معمولا هر بيست رج يكبار ) ارتفاع بافت را متناسب با رجشمار محاسبه كرده كافي است ارتفاع فرش را برابر با آن بطور مرتب و از همان ابتدا تنظيم كنيد و از مشكلات و عيوب زيادي كه در اثر عدم كنترل ابعاد ممكن است بوجود آيد جلوگيري نمائيد .
با اين حال توجه كنيد كه :
اگر بافت شما پايين زدگي داشت : ( اشكال كار شما يكي از موارد زير است )
*** دفه را بيش از حد و خيلي محكم مي كوبيد .
*** چله ها را بيش از حد استاندارد ( بوسيله پيچهاي سردار ) سفت كرده ايد .
*** تراكم چله ها ، كم است ( چله ها بازتر از حد استاندارد كشيده شده است . عرض كارتان بيش از اندازه خواسته شده مي باشد .)
***پود کلفت وپود نازك را به صورت مرتب در هر رج ، استفاده نمي كنيد .
اگر بافت شما بالا زدگي داشت : ( اشكال كار شما يكي از موارد زير است )
*** دفه را آرام و كمتر از حد استاندارد مي كوبيد .
*** چله ها شل است ( مي توانيد بصورت يكنواخت ، آنرا از طريق پيچهاي سردار سفت نماييد).
*** تراكم چله ها زياد است ( عرض كار كمتر از اندازه خواسته شده مي باشد .)
*** پود نازك را خيلي سفت و خشك مي كشيد .( در اين صورت هر چقدر هم دفه بزنيد رج بعدي پايين تر نخواهد رفت .)
و يك نكته خيلي مهم ديگر ، در ارتباط با << كنترل ابعاد و اندازه فرش >>
متاسفانه ، اكثر بافندگان عادت به اندازه گيري مرتب بافت ندارند و گاهي تا نيمه هاي فرش ، حتي يك بار هم ، آن را اندازه نمی گيرند و بالفرض ، اگر در وسط كار متوجه شوند كه بافتشان ( مثلا ) پنج سانت كوتاه شده است ، سعي مي كنند در نيمه دوم ، آن پنج سانت را هم جبران كنند . ( يعني نيمه دوم را آنقدر بلند و با فاصله مي بافند كه پنج سانت هم بيشتر از اندازه استاندارد باشد !!) و اينجاست كه اشتباهي بزرگتر از اشتباه اول را مرتكب مي شوند !! چون در اين صورت ، تمام فرش ( هم نيمه اول و هم نيمه دوم ) از نظر اندازه و ابعاد ، خراب شده است . بنابراين : اگر مقداري از فرش را ( بدون اندازه گيري دقيق و مرتب ) بافتيد و بعدا متوجه شويد فرش بالا زدگي يا پايين زدگي دارد ، لطفا باقيمانده فرش را مطابق اندازه هاي استاندارد جدول ببافيد ! ( و به قسمتي كه دچار مشكل شده است ، كاري نداشته باشيد !!! )
همواره از گره های استاندارد با طول سه سانتیمتر (هر دو لاي نخ با هم سه سانت !!) استفاده كنيد چون در غير اين صورت با مشكل كسري نخ مواجه خواهيد شد .
بسياري از عيوب و مشكلات بوجود آمده در طول بافت ، بوسيله رفوگري و … قابل رفع هستند اما متاسفانه گاهي براي تامين نخهاي كسري ( بخصوص اگر تعداد آنها زياد باشد يا در قسمتهاي حساس نقشه باشند ) هيچ كاري نمي توان انجام داد ! تا جايي كا ممكن است نا چار شويد تا بافت خود را نيمه كاره رها كنيد بنابراين لطفا اين توصيه را كاملا جدي بگيريد !!
اكثر بافندگان وقتي با اين پرسش مواجه مي شوند كه : << آيا طول گره هايتان بلند نيست ؟ >> فورا جواب مي دهند كه : خير !! اتفاقا خيلي هم كوتاه است ! اما اگر چند گره از روي بافت را با قلاب شكافته و با خط كش اندازه بگيريد مي بينيد كه طول هر گره ۵/۳ يا ۴ سانتيمتر ( و بيشتر از مقدار نخ داده شده ) است … بنابراين تا قبل از اندازگيري دقيق در اين مورد قضاوت نكنيد !!
بعد از بافت هر رج باید گره ها را (بوسیله دو انگشت دست ) سر كشي نمائيد . تا گره ها بصورت كاملا صاف و كشيده در ساختمان فرش قرار بگيرند ،همچنين مي توانيد با استفاده از دفه ، گره ها را شانه كنيد شانه زدن بافت بوسيله دفه براي فرشهائي كه بعدا برجسته كاري مي شوند يك كار ضروري و لازم است
۴- نا همواري و سر كجي امتداد رج ها
گاهي اتفاق مي افتد كه پس از بافت مقداري از فرش ، امتداد رجها ، بتدريج از حالت كاملا صاف و افقي بودن خارج شده و ناهموار مي شوند گاهي حتي بافت ، دچار سر كجي شديد مي شود ( بطوريكه يك سمت بافت بالاتر و سمت ديگر پايين تر قرار مي گيرد . )
دلايل بوجود آمدن اشكال ( ناهمواري يا سر كجي )
اين مشكل ، دو دليل عمده دارد كه هر دو مربوط به انجام ناصحيح چله كشي است .
-يكنواخت نبودن كشش چله ها در عرض كار :
در قسمتهايي كه چله ها سفت تر است ، رجها در اثر دفه زدن ، به سادگي پايين مي روند ولي در قسمتهايي كه چله ها شل است ، هر چقدر هم دفه بزنيد رجها پايين نمي روند ، بنابراين در امتداد رج ، پستي و بلندي ايجاد مي شود .
-عدم تراکم یکنواخت تارهای چله در عرض کار :
در قسمتهائی که تعداد چله بیشتری ریخته شده ، طبیعتا ارتفاع فرش بدلیل فشردگی و تراکم بیشتر ، بالا می زند و بالعکس
در هنگام مشاهده نخهای دو رنگ در یک کلاف چه باید کرد؟
دقت داشته باشيد كه دو رنگي در نخ فرش يك نوع عيب در رنگرزي نخ فرش محسوب ميشود وجهت بر طرف كردن اين عيب بايد نخ مجدد در كارگاه رنگرزي رنگ شده و اصلاح گردد.اما دربافت تابلو فرش چون طيف رنگي نقش مهمي در بالا بردن كيفيت تابلو فرش دارد شما ميتوانيد بدون هيچ نگراني از نخهاي رنگ شده براي گره زدن وبافتن فرش استفاده نماييد(در كارگاههاي تبريز از نخهاي دو رنگ يا گره اسپرته بسيار استفاده ميشود.)
روش کوبیدن پود نازک و ضخیم چگونه است ؟
بعد از اتمام چله كشي وسط چله يك ضربدرايجاد ميشود.كه محل طلاقي تنه هاي پشت وجلو ميشود.كه بعد از زدن زنجيره در فرش پود ضخيم به وسيله پود كش از زير اين ضربدرو پود نازك به وسيله دفه از بالاي ضربدر بايد كوبيده شود.و در هنگام بافت فرش بعد از هر رج گره زدن ابتدا پود زخيم و بعد پود نازك بايد كوبيده شود.بايد دقت كنيد چنان چه پود ضخيم ويا نازك دروسط كارتمام شدحتما آن رااز ته قطع نماييدوسر آنها را در لابه لايه چله ها ويا به پشت فرش منتقل نماييد زيرا بعد از بافت و پرداخت فرش اين نخها از روي فرش شما نمايان شده و باعث كاهش ارزش فرش ميشود
روش تقسیم بندی دار برای چله کشی چگونه باید انجام شود؟
براي چله كشي دار بهتر است ابتدا وسط دار را در لوله بالا و بائين علامت زد و مشخص نمائيد سبس از وسط دار به طرفين بصورت ۷سانتي متر – ۷سانتي متر علامت زد به اين صورت فضاي اضافي از هر طرف بطور يكسان در كنارههاي دار جدا ميشوند وسپس مي توانيم شروع چله كشي دار نماييد.دقت داشته باشيد دار بايد طوري چله كشي شودكه چله در وسط دار قرار گيرد تا موقع سفت كردن چله ها همه انها به يك اندازه سفت شوند.
آیا بعد از بافت هر رج میتوانیم پرزهای اضافی را قیچی کنیم ؟
خير -بدليل اينكه ممكن است شما مهارت كافي در قيچي زدن برز فرش نداشته باشيد و اين امر باعث افتادن گودي و رده رده شدن سطح فرش ميشود كه بعد از برداخت هم مشخص مي باشد
گلیم بافی در فرش چیست و چه تاثیری دارد ؟
به تعداد رجهائي كه بصورت بود ضخيم و نازك و بدون زدن گره بافته ميشود گليم بافي ابتدا و انتهاي فرش را ميگويند. تعداد رجهاي گليم بافي حدودا ۱۰ رج كافي ميباشد و مانع ريزش بافت فرش به طرف ريشه فرش ميشود كه خود اين امر در افزايش عمر فرش بسيار مهم ميباشد.
برای برطرف کردن سفیدک در بین رجهای فرش چه باید کرد؟
كنترل عوامل زير در بر طرف كردن اين امر موثرند
۱)متناسب كوبيدن بود نازك ( نه خيلي شل نه خيلي سفت )
۲)استفاده از بود ضخيم متناسب با رجشمار فرش
۳)كوبيدن شانه يا دفه به اندازه متناسب براي قرار گرفتن گره ها بروي هم ( البته دقت داشته باشيد بعد از كوبيدن بود ضخيم بايد اقدام به شانه و يا دفه كوبيدن بود ضخيم بايد اقدام به شانه و يا دفه كوبيدن نماييد).
۴)رعايت اصول تقسيم چله در هر ۷ سانت بر اساس رجشمار فرش كه مي بافيد.
کوجی چسیت؟
عواملي كه از جمع شدن عرض فرش هنگام بافت جلوگيري مي كنند عبارتند از :
۱) نامرتب بودن چله ها در بالاي دار
۲) نگه داشتن بود ضخيم با دست هنگام كوبيدن
۳) سفت نكوبيدن بود نازك
۴) كنترل عرض فرش در هر ۱۰ رج بافت با متر
۵) بستن بود ضخيم بعد از هر چند رج به لوله هاي كنار دار
جهت سهولت كوبيدن بود نازك در رجشمارهاي ۷۰ چه بايد كرد؟
جهت سهولت در اين امر مي توان چله ها را با بارافين چرب كرد تا كوبيدن بود نازك بهتر انجام گيرد .
نحوه زدن گليم كناره فرش ؟
گليم كناره فرش را بهتر است بصورت تزييني و يك دست و بدون اينكه كوبيده شود (زيادنكوبيد) بافت تا با سطح بافت شما در يك راستا قرار گيرد و دم كار را نا يكنواخت نكند .
علت موج دار شدن فرش در حال بافت چيست؟
اين عيب بر اثر شل شدن و سفت بودن چله ها و يا ممكن است به دليل يكسان نبودن تراكم در چله فرش بوجود ايد كه براي بر طرف كردن اين عيب بايد اين دو عامل را بررسي نماييد .
اگر چند تار در چله فرش شل شود چه كاري بايد انجام دهيم ؟
در اين صورت شما ميتوانيد كل چله را كمي شل كنيد و زير ان چند عدد تار يك تكه چوب گرد يا مداد قرار دهيم و دوباره چله را سفت نماييد بدين ترتيب كل چله ها بصورت يكنواخت سفت ميشود .
در رجشمارهاي مختلف ارتفاع فرش چقدر است ؟
اين ارتفاع در نقشه هاي كد بندي شده اي كه شركت در اختيار شما قرار ميدهيم رج به رج ثبت ميشود و شما مي توانيد ارتفاع فرش خود را كنترل نماييد.
در صورت كسر آمدن يك نخ چه بايد كرد؟
در اين موارد كه بيشتر به دليل بلند گره زدن بوجود مي آيد بهتر است هر طور شده با همان نخها فرش را تمام كرد اما اگر اين امر امكان بذير نبود مي توانيد يك لا از نخ قبلي را با يك لا از نخ بعدي با هم گرفت و بجاي نخ گره زد و فرش را بافت ولي چنانچه رنگهاي شماره قبل و بعد نيز ممكن است كسر ايد و يا رنگ قبل و بعد ان رنگي كه كم امده در طيف رنگ مورد نظر نبود بافنده بايد حتما قبل از اينكه تمام نخ را ببافد ۱ الي ۲ متر از نخ مورد نظر را به ادرس شركت ارسال كند تا رنگرزي بصورت نمونه گيري انجام شود دقت داشته باشيد كه نخ رنگرزي شده از روي نمونه حداكثر ۹% با نمونه مشابه خواهد بود و شما بايد يك لا از نمونه اي كه ارسال كرده ايد را با يك لا از نخ رنگرزي شده با هم ببافيد كه اين امر باعث دورنگي در فرش نشود.
توجه: جهت ارسال سفارشي نمونه رنگ بايد ابتدا به شركت سفارش دهيد و بعد از واريز هزينه ان سفارش شما در حداقل زمان ممكن رنگرزي خواهد شد . بعد از اتمام بافت و زدن گليم و زنجيره در انتهاي فرش به اندازه ۷ سانتي متر از چله ها را بايد بابت ريشه هاي فرش در نظر گرفت و در سر تا سر چله را با خط كش خط كشي كنيد سبس بايد چله را با استفاده از بيچهاي دار شل كرد و شروع به قيچي كردن چله ها كنيم.
چه مواردي ما را در بافت يك تابلو فرش بدون عيب ياري ميكند؟
(۱): دار وابزار سالم بدون عيب
(۲): چله كشي بدون نقص و دقيق
(۳): استفاده از مواد اوليه متناسب با بافت و رجشمار فرش مورد نظر
(۴): استفاده از مواد اوليه مرغوب
(۵): استفاده از مواد اوليه رنگرزي شده با كيفيت
(۶): رعايت نكات فني بافتي كه در اين بخش بصورت سئوالات رايج عنوان شد مانند: كوتاه گره زدن – كنترل ارتفاع فرش- كنترل كوبيدن بود نازك و ضخيم – كنترل گليم بافي كناره فرش – كنترل شل يا سفت بودن چله ها كنترل تنظيم چله و ساير مواردي كه در كيفيت بافت به ما كمك ميكند -كوبيدن دقيق دفه يكنواخت كردن سطح كار بافت و غيره . . .
روش كوبيدن پود نازك؟
پود نازك بهتر است نه زياد سفت و نه زياد شل كوبيده شود(در كل اگر پود نازك سفت كوبيده شود خسارت بيشتري به فرش وارد مي شود
شیرازه در فرش چیست ؟
شیرازه عبارتست از چند تار رنگی (۳-۵) تار همرنگ کناره فرش که دور ۲ الی ۶ عدد (چله) تار کنار فرش پیچیده می شود .كه با عث مهار تارهای کناری چله و ( جلو گیری از به هم پاشیدگی تارهای کناره های عرضی) – نظم و ظرافت بخشیدن به کناره های فرش – پوشاندن سر پودهای کنار فرش می شود.
درحفظ تابلو فرش رعایت چه نکاتی الزلمی است ؟
از آویزان کردن فرش روی دیوار گچی و اهکی خوداری نمود – از کوبیدن مستقیم میخ بر روی فرش خوداری شود چون در صورت زنگ زدگی به الیاف اسیب رسانده و موجب پوسیدگی آن می شود – چون قسمت گلیم باف فرش از دوام و استحکام لازم برخوردار نیست بهتر است قالی از قسمت حاشیه به دیوار وصل شود- حتی الامکان فرش را به صورت تا شده و لوله شده نگهداری نکنید.
چه چیز باعث عیب پایین زدگی در تابلو فرش می شود؟
۱- نازک بودن خامه ها و نخ های چله ها و پود نسبت به رجشمار ۲- تنك بودن چله ها با توجه به رجشمار فرش ۳- سفت بودن چله ها نسبت به اندازه مورد نیاز ۴- زیاد بودن شدت ضربات و تعداد دفعات کوبیدن دفه ادامه مطلب …
چه چیز باعث بالا زدگی در تابلو فرش می شود ؟
۱- ضخیم بودن خامه ها و نخ های چله و پود نسبت به رجشمار
۲- متراکم بودن چله ها با توجه به رجشمار فرش
۳- شل بودن چله ها
۴- عدم یکنواختی در کوبیدن پودها یا به عبارتی کاهش شدت ضربات و تعداد دفعات کوبیدن
۵-تعویض بافنده.
مراحل تولید تابلو فرش چیست ؟
۱- گرفتن سفارش یا بازار یابی
۲- انتخاب سوژه
۳- طراحی طرح تا یید شده توسط مشتری
۴- رنگرزی مواد اولیه فرش توسط رنگرز
۵- بافت تابلو فرش توسط بافنده
۶- پرداخت تابلو فرش
۷- شستشوی تابلو فرش
۸- قاب كردن تابلو فرش
رجشمار رایج در تابلو فرش چند است ؟
رجشمارهای رایج در بافت تابلو فرش هایی که جنس چله آنها پنبه است بین ۴۶ تا ۴۸ می باشد .اما در تابلو فرش هایی که جنس چله آنها ابریشم است بسته به نوع نازکی و ضخیمی چله ابریشم، بین ۵۰ تا ۱۰۰ رج متغیر می باشد .
چه مواردی را در تعیین ارزش تابلو فرش باید در نظر گرفت ؟
عوامل زیادی در ارزش تابلو فرش تاًثیر دارند. ۱- رجشمار و یا ظرافت تابلو فرش
۲- نوع مواد اولیه به کار رفته در تابلو فرش وجنس چله و پود تابلو فرش
۳- نوع طرح و تعداد رنگ به کار رفته شده در نقشه تابلو فرش
۴- میزان کیفیت رنگرزی نخ های تابلو فرش
۵- کیفیت بافت و رعایت استاندارد های بافت در تابلو فرش
ظرافت تابلو فرش چطور تخمین زده می شود ؟
عامل تعیین کننده در ظرافت تابلو فرش واژه رجشمار است . رجشمار و یا رج تابلو فرش به تعداد گره هایی که در هر ۷ سانتی متر بافته می شود می گویند . در این صورت می توانیم به وسیله خط کش ۷سانتی متر از گره های پشت فرش را شمارش کنیم تا رجشمار ان را بدست آوریم . توجه داشته باشید که رجشمار برای فرش های ماشینی کاربردی ندارد.
تابلو فرش کامپیوتری چیست ؟
تابلو فرش کامپیوتری نوعی تابلو فرش دستباف است که نقشه آن به صورت عددی توسط کامپیوتر پرینت گرفته می شود این نقشه به وسیله بافنده و با همان سبک سنتی با دست بافته می شود و باید بدانید که بر خلاف تصور بعضی از افراد که فکر می کنند تابلو فرش کامپیوتری به وسیله ماشين بافته می شود تصوری کاملاٌ غلط است .
سایز های استاندارد در تابلو فرش چه سایز هایی هستند ؟
لازم به ذکر است این نکته را بدانید که در تابلو فرش سایز، استاندارد خاصی ندارد اما سایز های معمول می توانند تابلو فرش هایی در سایزهای ۴۰*۶۰ – ۵۰*۷۰ – ۶۰*۹۰ – ۷۰*۱۰۰ – ۸۰*۱۰۰و …باشند.
چه نوع قابی برای تابلو فرش مناسب است؟
یکی از مهمترین عوامل در جلوه و زیبایی تابلو فرش انتخاب نوع قاب می باشد، قابی که معمولاً برای تابلو فرش ها استفاده می شود قاب های پهن و گل داری هستند که پس از قرار گرفتن تابلو فرش در این نوع قاب ها از لحاظ سایز و اندازه بزرگتر به نظر رسیده و زیبایی خاصی پیدا میکند. ضمناٌ به این نکته توجه داشته باشید از گرفتن شیشه بر روی قاب تابلو فرش جلو گیری شود چون این امر باعث فرسودگی و پوسيدگي تابلو فرش می شود.
برای جلوگیری از بیدزدگی رعایت چه مسائلی ضروری است؟
بهترین عامل برای حفظ تابلو فرش و فرش های دستباف از بید زدگی، استفاده از قرص های نفتالین و پودر نفتالین می باشد که بهتر است قبل از استفاده از این مواد فرش یا تابلو فرش کاملا شسته شده باشد.
نخ های تابلو فرش به چه روشی رنگرزی می شود ؟
در حال حاضر در اکثر مناطق رنگرزی نخ های تابلو فرش که از جنس پشم مرغوب می باشند به صورت شیمیایی و به وسیله رنگ دانه های آلمانی ، چینی و ایرانی استفاده می شود. رنگرزی نخ های تابلو فرش به صورت کاملا تجربی و با پاتیل های سنتی (قابلمه و دیگ های کوچک و بزرگ) انجام می شود.
پرداخت برجسته چیست و چه تاثیری در تابلو فرش دارد ؟
یکی از انواع پرداخت پرز تابلو فرش پرداخت برجسته می باشد که به وسیله قیچی های مخصوص (قیچیه سر نخ) انجام می شود و این نوع پرداخت بر جستگی هایی را در تابلو فرش به وجود می آورد که زیبایی خاصی به تابلو فرش از لحاظ بعد و طرح میدهد.
توجه داشته باشيد كه همه تابلو فرشها قابل برجسته شدن مي باشند و لي همه تابلو فرشها با بر جسته شدن زيبا نمي شوند براي همين براي برجسته كردن تابلو فرش حتما با مربي خود و يا عوامل فني شركت مربوطه مشورت نماييد.
ضمنا براي برجسته زدن نياز نيست پرز تابلو فرش را بلند بگيريد اين امر باعث كم آمدن نخ شما و در پايان باعث دو رنگي تابلو فرش ميشود،شما هر چقدر هم كه گره را كوتاه ببافيد(۳تا۳٫۵سانت)تابلو فرش شما قابل برجسته شدن مي باشد
